Ομιλία για "το αμπέλι και το κρασί" στην Άσκρη!!!

Για να γνωρίσουμε καλύτερα το αμπέλι και το κρασί.
Με την ευκαιρία της γιορτής κρασιού Άσκρης, Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου..

Μικρό οδοιπορικό στην Άσκρη του Ησιόδου

 Στο λεξικό του Ησύχιου το λήμμα Άσκρα σημαίνει δρυς άκαρπος

 Η αρχαία Άσκρη κτίστηκε από τον Οίοκλο και τους γιούς του Αλωέα,

Ώτο και Εφιάλτη, τρισέγγονους του Έλληνα, γιού του Δευκαλίωνα, πριν

3.650 χρόνια. Αυτό προκύπτει και από μαρτυρίες του Θουκυδίδη.

 Η ετυμολογία των ονομάτων, Ώτος από το ωθέω = αλωνίζω και Εφιάλτης

από το εφάλλομαι = πατάω σταφύλια, καταδεικνύει την τότε και νυν

ασχολία των κατοίκων της Άσκρης.

 Έτσι ο ποιητής Χερσίας του Ορχομενού την αποκαλεί “πολύκαρπη”,

ενώ ο Όμηρος “πολυστάφυλη”.

 Το υψόμετρο των 400 μέτρων συμβάλει στην ποιότητα των προϊόντων.

 Οι γιοί του Αλωέα, από το Βιάννο της Κρήτης όπου είχαν φυλακίσει τον

Άρη, έφεραν στην Άσκρη «τας βαθυχρώμους σταφυλάς» και έκτοτε η Άσκρη

είχε τρεις τύπους σταφυλιών: τα άσπρα τα κόκκινα και τα μούχταρα.

 Οι Αλωάδες έφεραν μαζί τους και τη λατρεία των Μουσών. Από τότε ο

Ελικώνας ονομάσθηκε ιερό βουνό των Μουσών και η άνω κοιλάδα του

Περμησσού, Κοιλάδα των Μουσών. Στους πρόποδες του Ελικώνα κτίστηκε

ο ναός και οι Μούσες ονομάστηκαν Ελικωνιάδες.

 Οι Μούσες τότε ήταν τρεις, αλλά με την ανάπτυξη των τεχνών και των

επιστημών, ο Ησίοδος ανεβάζει τον αριθμό τους σε εννέα. Κάθε Μούσα

προστάτευε μία συγκεκριμένη τέχνη ή επιστήμη.

 Οι περισσότεροι συγγραφείς μύθων τις περιγράφουν παρθένες, επειδή

οι άνθρωποι πιστεύουν πως οι αρετές που προκύπτουν από την παιδεία

είναι αδιάφθορες. Τις ονόμασαν Μούσες επειδή «μυούν» τους ανθρώπους,

που σημαίνει τους διδάσκουν τα καλά και συμφέροντα που αγνοούν

οι απαίδευτοι.

 Στην Άσκρη υπάρχει το μοναδικό στο κόσμο ιερό των Μουσών, από το

ιερατείο του οποίου πήραν τις γνώσεις ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος.

 Αυτή η συγκέντρωση και διάδοση της σοφίας της αρχαιότητας

ήταν το πνεύμα της Κοιλάδας των Μουσών.

 Στην ανατολική κορυφή του Ελικώνα βρίσκονται τα ερείπια του βωμού

του Δία και λίγο πιο κάτω, η περίφημη πηγή «Ιπποκρήνη».

 Στην αρχαία ελληνική γραμματεία, εκτός από τον Ασκραίο Δία, γίνεται

αναφορά στην Ασκραία Ήρα, στον Ασκραίο Απόλλωνα και στον Ελικώνιο

Ποσειδώνα. Φαίνονται τα λείψανα των ναών.

 Στην ακρόπολη της Άσκρης υπάρχουν τα ερείπια οχυρωματικού περιβόλου

μυκηναϊκής εποχής και πύργος κλασικής περιόδου.

 Στους πρόποδες του Ελικώνα, είναι ο κύριος αρχαιολογικός χώρος της

Άσκρης, με το Άλσος των Μουσών.

 Εκεί ιδρύθηκαν και οργανώνονταν κάθε πενταετία τα Μουσεία, οι πανελλήνιοι

αυτοί μουσικοί και ποιητικοί αγώνες. Στην διάρκεια των ρωμαϊκών

χρόνων έφτασαν σε μεγάλη ακμή.

 Η πρώτη αναφορά στην Άσκρη γίνεται από τον Ησίοδο ο οποίος, με το

έργο του, δίνει πολλά στοιχεία για αυτή.

 Ο Ησίοδος γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην Άσκρη. Με το έργο του

«Θεογονία» δίνει το πλαίσιο της θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων, ενώ με

το «Έργα και Ημέραι» δίνει απλές συμβουλές για την καθημερινή συμβίωση

των ανθρώπων, που έχουν ευρεία ισχύ και σήμερα. Ταυτόχρονα γίνεται

ο ανάδοχος των Ελλήνων αφού αυτός χρησιμοποιεί για πρώτη φορά

το όνομα Έλληνες. Ο Όμηρος ονομάζει Έλληνες μόνον τους Μυρμιδόνες

του Αχιλλέα.

 Διερευνώντας τα έργα του βλέπουμε ότι ήταν πανεπιστήμων και ότι

γνώριζε τη χρυσή τομή και τον αριθμό «π», 500 χρόνια πριν τον Αρχιμήδη.

 Το έργο του Ησιόδου είναι τεράστιο και σίγουρα θα χρησιμοποίησε

στοιχεία από το ιερατείο των Μουσών. Εξάλλου και ο ίδιος λέγει ότι τον

δίδαξαν οι Μούσες.

 Ο Ησίοδος ομιλεί για τον οίνο από λιαστά σταφύλια και μας λέγει πώς

να το απολαμβάνουμε:

 Από την Άσκρη καταγόταν και ο Κτησίβιος o Ασκρινός, ο μεγαλύτερος

μετά τον Αρχιμήδη μηχανικός της αρχαιότητας και ιδρυτής του μουσείου

της Αλεξάνδρειας.

 Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου, ο κατακτητής της Ελλάδας

Σύλλας, επισκέφθηκε το ιερό των Μουσών και πρόσφερε ένα συμβολικό

δώρο. Το άγαλμα του Διονύσου, του θεού της αμπέλου.

 Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, η Άσκρη συγκεντρώνεται στην

περιοχή της Επισκοπής και εξελίσσεται σε έδρα της επαρχίας Θεσπιών, με

το όνομα Παναγιά. Ο πληθυσμός ξεπερνά τους 1.300 κατοίκους, ιδρύεται

η επισκοπή Θεσπιών και ξεχωρίζουν οι περίφημοι αμπελώνες της.

 Κατά την Φραγκοκρατία η Παναγιά ήταν έδρα καθολικού επισκόπου.

 Στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας βρήκαν καταφύγιο πολλοί Έλληνες

του κάμπου και η Παναγιά εξελίχθηκε σταδιακά, μέχρι το 1570, στο

μεγαλύτερο χωριό του Καζά της Θήβας και μάλιστα με καθαρά ελληνόφωνο

πληθυσμό.

 Από τα οθωμανικά κατάστιχα των πρώτων αιώνων της Τουρκοκρατίας

βλέπουμε ότι το κρασί και ο σίτος είναι τα σημαντικότερα στοιχεία στην

οικονομία του χωριού.

 Στα τέλη του 17ου αιώνα το χωριό συρρικνώθηκε και υποχρεώθηκε να

μετασταθμεύσει στην σημερινή θέση, με το όνομα Παλαιοπαναγιά.

 Παραμονές της επαναστάσεως του 1821 “το χωριό βρίσκεται μεταξύ

των αμπελώνων”, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο περιηγητής Ληκ.

 Με την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό η Παλαιοπαναγιά αποτέλεσε

την έδρα του δήμου Άσκρης.

 Το 1890 έγιναν ανασκαφές από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και

αποκαλύφθηκαν το θέατρο, ο βωμός των Μουσών, η Ιωνική Στοά και τα

βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών. Δυστυχώς οι ανασκαφές δεν ολοκληρώθηκαν

και δεν δημοσιεύθηκαν, με αποτέλεσμα να ξανασκεπαστούν.

 Στις αρχές του περασμένου αιώνα, η Παλαιοπαναγιά ήταν ονομαστή

για τα σταφύλια και τον οίνο της.

 Πριν 50 χρόνια άλλαξε το όνομα σε Άσκρη, όπως ήταν στην αρχαιότητα.

 Το φυσικό κάλλος της Άσκρης, πέραν της Κοιλάδας των Μουσών, το

συμπληρώνει η κορυφογραμμή του Ελικώνα και ο ποταμός Ολμειός, ο θεϊκός

Ολμειός του Ησιόδου.

 Για την “προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και του φυσικού κάλλους

της Άσκρης” γίνονται μηνιαίες και ετήσιες εκδηλώσεις με κορυφαία

τα Μουσεία με αναφορά στις Μούσες, ομιλίες, συναυλίες και αρχαίες

τραγωδίες.

 Συνεπεία όλων αυτών, αρκετοί επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό

καταφθάνουν στην Άσκρη.

 Με την δημιουργία υποδομών, σύμφωνα με σχετική μελέτη, εκτιμούμε

ότι θα αναδειχθεί αυτός ο μοναδικός χώρος της ιστορίας, του κάλλους και

κυρίως των επιστημών και των τεχνών.

Σας ευχαριστώ